47. Wizualny język Japonii – Urocza strona japońskiej komunikacji
O sposobie komunikowania się z Japończykami pisałam już w poprzednich artykułach, ale istnieje jeszcze inny rodzaj komunikacji, o którym warto wspomnieć – komunikacja wizualna. Jest ona integralną częścią japońskiej kultury, a wiele informacji, które w Europie można przekazać za pomocą prostej tabliczki, w Japonii przybiera formę prawdziwej sztuki.
Estetyka kawaii w komunikacji
Zwykłe komunikaty są przedstawiane w sposób kreatywny, zabawny i często wywołujący uśmiech – a to między innymi dzięki estetyce kawaii. Kawaii dosłownie oznacza „uroczy” lub „słodki” i odnosi się do wszystkiego, co wywołuje pozytywne, ciepłe emocje, często związane z dziecinnością, niewinnością i prostotą. Dobrym przykładem jest tutaj Hello Kitty, której minimalistyczny wygląd i brak wyrazistej mimiki sprawiają, że postać staje się neutralna, a jednocześnie przyjazna i rozpoznawalna.
Podobne postacie widnieją na różnych komunikatach – zamiast tradycyjnej tabliczki „zakaz rzucania śmieci” czy „nie rzucać papierosów na ziemię,” w Japonii można spotkać wesołe obrazki przekazujące te same informacje w bardziej przystępny i oryginalny sposób. Często są to kolorowe postacie zwierząt, które nie tylko przypominają o zasadach, ale także wprowadzają pozytywne emocje. Przykład, który zapadł mi w pamięć, to informacja o niekarmieniu gołębi. Zamiast standardowego znaku natknęłam się na zabawny rysunek, który lekko i z humorem zwracał uwagę na ten problem.
Nawet przy nocnych robotach drogowych barierki dekorowane są… balonikami w kształcie zwierzątek. W każdym innym kraju byłoby to niepoważne. W Japonii jest po prostu naturalne.
Kawaii i inne elementy popkultury
Jednak nie tylko kawaii wpływa na sposób, w jaki Japończycy komunikują się na co dzień.
Na ulicach widać również silny wpływ innych elementów popkultury, takie jak postacie inspirowane anime czy mangą. Zwierzęta i postacie stylizowane w tym duchu są wszechobecne – można je znaleźć na autobusach, tramwajach, w sklepach, a nawet na śmieciarkach.
Te elementy popkultury mają różne korzenie, anime i manga często czerpią z folkloru, duchowych wierzeń oraz mitologii, podczas gdy kawaii wywodzi się z kultury młodzieżowej i bardziej skupia się na prostocie i urokliwości. Mimo to te wszystkie elementy przenikają się ze sobą, tworząc wyjątkową, jedyną w swoim rodzaju sztukę wizualną, która jest nieodłączną częścią japońskiej kultury ulicznej.
Sampuru – sztuka przedstawiania jedzenia
Ale Japończycy idą dalej. Oprócz kawaii i anime istnieje jeszcze jedna wyjątkowa dziedzina: sampuru, czyli realistyczne repliki potraw wystawiane przed restauracjami. Wyglądają jak zdjęcia 3D, błyszczące makaroniki, miski ramen, tempura o idealnej teksturze… wszystko zrobione z tworzywa, ale tak dopracowane, że ma się ochotę zaryzykować i spróbować.
Sampuru narodziło się w latach 20. XX wieku — i choć później pomagało cudzoziemcom w rozszyfrowaniu japońskiego menu, to sama idea jest głęboko japońska. Japończycy od zawsze mieli głęboko zakorzenioną kulturę wizualnej komunikacji, w której dąży się do przedstawiania informacji w sposób estetyczny, dokładny i przystępny. Sampuru, podobnie jak inne formy wizualnej komunikacji w Japonii, jest przedłużeniem tego podejścia, stawiającego na precyzję i piękno, nawet w codziennych aspektach życia, takich jak jedzenie.
Makiety fotograficzne jako część sztuki wizualnej
Oprócz wspomnianej komunikacji wizualnej, warto wspomnieć o innym, zabawnym elemencie japońskiej sztuki wizualnej – makietach, w których można włożyć swoją twarz i zrobić zdjęcie. Japończycy kochają te fotostandy, które można spotkać praktycznie na każdym dworcu, przy zamkach czy innych atrakcjach turystycznych.
Zrobiliśmy sobie tyle zdjęć przy takich makietach, że moglibyśmy stworzyć z nich sporych rozmiarów kolaż!
Japonia pokazuje, że nawet najprostsze informacje mogą być przekazywane w sposób atrakcyjny, angażujący i pozytywnie wpływający na odbiorcę. To kraj, który potrafi przekształcić codzienne komunikaty w sztukę wizualną, wywołującą uśmiech zarówno u mieszkańców, jak i turystów.
